Cuộc sống ngày càng hiện đại, con người cùng không ngừng nâng cao kỹ thuật và đưa ra những phương pháp mới nhằm áp dụng chúng vào việc chăm sóc sức khỏe. Một trong số đó có thể kể đến phương pháp giải trình tự gen. Vậy đặc trưng, nguyên lý và những ứng dụng của phương pháp này là gì? Các bạn hãy cùng tìm hiểu ngay sau đây nhé!

Giải trình tự gen là gì? Nguyên lý của phương pháp này.

Là phương pháp sinh học hiện đang được ứng dụng nhiều trong lĩnh vực y học, giải trình tự của gen là kỹ thuật xác định trình tự của ADN của cá thể bằng cách giải trình tự của các nucleotide. Phương pháp này được áp dụng trên một đoạn hoặc cả bộ gen.

Nguyên lý của quá trình giải trình tự gen được dựa trên cấu trúc của ADN bao gồm 4 loại nucleotide chính là Adenine, Cytosine, Guanine và Thymine

Các loại thông thường sẽ được liên kết với nhau theo một trật tự nhất định. Việc tìm ra trật tự liên kết của chúng được thông qua bởi quá trình giải trình tự của gen.

Mục tiêu của phương pháp giải trình tự gen

Hiện nay, phương pháp giải trình tự của gen được sử dụng phổ biến nhằm mục đích phân tích các đột biến gen và các gen lạ có thể là nguy cơ gây bệnh trong cơ thể con người. Điều này giúp các bác sĩ dễ dàng chẩn đoán và đưa ra phương pháp điều trị kịp thời.

Bên cạnh đó, mục đích của phương pháp giải trình tự gen còn để tìm ra các đặc điểm di truyền của từng người. Xác định được trình tự của một gen cụ thể trong cơ thể hoặc toàn bộ cả hệ gen.

Các phương pháp giải trình tự gen phổ biến hiện nay

Hiện nay, nhờ khoa học kỹ thuật phát triển, người ta có thể có nhiều phương pháp giải trình tự gen khác nhau. Sau đây các bạn hãy cùng tìm hiểu về các phương pháp phổ biến hiện nay.

Giải trình tự gen bằng phương pháp Hóa học

Đây là phương pháp được sử dụng chủ yếu để giải trình tự của một đoạn gen. Phương pháp hóa học này được thực hiện trên nguyên tắc chọn một đoạn gen, sau đó thực hiện những phương pháp và chất xúc tác hóa học để biến đổi base của các nucleotide.

Các Nucleotide này sau khi được biến đổi sẽ được tách riêng ra khỏi mạch của DNA. Cuối cùng người ta sẽ áp dụng phương pháp điện di mẫu DNA này theo phương pháp hóa học để đưa ra trình tự gen chính xác. Đây là phương pháp giải trình tự DNA khá phức tạp và đòi hỏi cần áp dụng nhiều hóa chất và các bước thực hiện theo quy trình nghiêm ngặt để có thể cho ra kết quả chính xác nhất.

Giải trình tự gen bằng phương pháp Enzyme

Phương pháp giải trình tự gen này được thực hiện một cách đơn giản hơn so với phương pháp hóa học. Chỉ cần chèn đoạn gen cần xác định vào vị trí khi đã xác định rõ sau đó nhân bản các vector thành nhiều bản sao và tách để chúng trở thành những vector tự do.

Sau đó sử dụng các ống phản ứng gen với các nucleotide và thực hiện điện di để xác định được trình tự của DNA. Từ kết quả của phản ứng và quá trình điện di có thể đọc được trình tự gen một cách chính xác.

Giải trình tự gen bằng phương pháp sử dụng máy tự động

Đây được coi là phương pháp giải trình tự gen khá phổ biến hiện nay. Phương pháp này sử dụng những ống phản ứng và đưa các mạch DNA được sản sinh trong đây khi đã được đánh dấu huỳnh quang vào máy tự động để tiến hành điện di.

Khi chùm tia laze đi qua mỗi cách điện và phát sáng thì sẽ được máy tự động đo và tiến hành so dòng từ đó phân tích trình tự gen. Phương pháp này giúp xác định trình tự gen một cách nhanh chóng và có kết quả chính xác.

Các ứng dụng của phương pháp giải trình tự gen trong y học hiện nay

Là một phương pháp sinh học được áp dụng nhiều tiến bộ của công nghệ kỹ thuật hiện đại, giải trình tự của gen được sử dụng trên nhiều lĩnh vực trong cuộc sống, đặc biệt là y học. Sau đây, các bạn hãy cùng tìm hiểu ứng dụng của giải trình tự gen trong thực tiễn nhé!

Giải trình tự nhằm phát hiện sớm ung thư

Phương pháp giải trình tự gen có ứng dụng lớn trong việc phát hiện sớm ung thư nhờ việc xác định được những DNA đột biến và bất thường trong cơ thể người. Nhờ phương pháp này mà hiện nay có thể phát hiện được mọi dấu hiệu về sự phát triển của tế bào ung thư giúp cho việc chăm sóc và bảo vệ sức khỏe hiệu quả hơn.

Hiện nay, các đột biến gen như MGMT, UGT1A1, IDH1 hay KRAS là những nguyên nhân dẫn đến ung thư cao. Với các phương pháp giải trình tự DNA với độ chính xác cao, các đột biến gen này được phát hiện kịp thời. Từ trình gen được phân tích các bác sĩ cũng có thể đưa ra chẩn đoán lâm sàng một cách chính xác bệnh ung thư và đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả nhất.

Giải trình tự gen giúp chẩn đoán các bệnh về não bộ và thần kinh

Có nhiều gen đột biến là dấu hiệu của các bệnh liên quan đến thần kinh và não bộ như APP, PSEN1 hay PSEN2. Các bệnh về não và thần kinh có thường gặp có thể là Alzheimer hay các khối u thần kinh đệm. Việc sử dụng các phương pháp giải trình tự của gen mà người bệnh có thể được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, đúng cách.

Giải trình tự của gen giúp chẩn đoán các bệnh di truyền hiệu quả

Không phải tất cả nhưng một số rối loạn trong di truyền gen có thể là nguyên nhân dẫn đến nhiều căn bệnh nguy hiểm cho sức khỏe hiện nay. Đối với các bệnh di truyền thường gặp như về não bộ, đột quỵ hay động kinh có thể là do những đột biến gen như G3460A, T14484C hay G11778A,…

Hiện nay, phương pháp giải trình DNA có hiệu quả cao trong việc xác định các đột biến gen nay. Nhờ vào việc phát hiện các đột biến và xác định rõ kiểu đột biến mà các bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán và phác đồ điều trị một cách chính xác nhất.

Xác định các trường hợp nhiễm virus, nấm và vi khuẩn nhờ giải trình tự DNA

Hiện nay, rất nhiều các trường hợp nhiễm virus, vi khuẩn và nấm có thể được phát hiện nhờ phương pháp giải trình tự gen. Với phương pháp này, các bác sĩ có thể phát hiện ra những sự bất thường trong trình tự gen của cơ thể.

Một số virus có thể được phát hiện thông qua việc giải trình tự DNA như viêm gan B, viêm gan C, ký sinh trùng hay sốt rét. Nhờ việc phát hiện sớm mà người bệnh sẽ được điều trị một cách kịp thời và không gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và sinh hoạt hằng ngày.

Giải trình tự gen giúp xác định kháng nguyên bạch cầu hiệu quả

Hiện nay, các kháng nguyên bạch cầu có thể được xác định bằng cách thwucj hiện giải trình tự của 2 nhóm gen chủ yếu là HLA loại 1 và loại 2. Khi các kháng nguyên này có những thay đổi hay đột biến có thể dẫn đến nhiều căn bệnh khác nhau và ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe.

Đặc biệt, kháng nguyên HLA là một trong những nơi tạo ra hệ miễn dịch cho cơ thể. Một khi kháng nguyên này có vấn đề sẽ khiến cơ thể suy nhược và dễ dàng bị các virus và khối u xâm nhập và tàn phá cơ thể.

Vậy là chúng tôi đã vừa mang đến cho các bạn những thông tin về phương pháp giải trình gen – một phương pháp hiện đại hàng đầu hiện nay. Hiện nay, với sự phát triển không ngừng của khoa học kỹ thuật, phương pháp này ngày càng được cải tiến và hiệu quả hơn. Với phương pháp này, hi vọng sẽ giúp các bạn sớm phát hiện được nhiều căn bệnh nguy hiểm từ đó chăm sóc sức khỏe một cách tốt nhất.