Phòng ngừa

Chuẩn đoán

Điều trị

HỘI CHỨNG LYNCH

169

Thứ Hai, 09/11/2023, 02:38 (GMT+7)

Mục lục

Hội Chứng Lynch (Ung thư đại trực tràng di truyền không do polyp – HNPCC)

⸻

1. Tổng quan

Hội chứng Lynch (Lynch syndrome) là một rối loạn di truyền làm tăng nguy cơ mắc nhiều loại ung thư, đặc biệt là ung thư đại trực tràng và ung thư nội mạc tử cung. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất của ung thư đại trực tràng di truyền, chiếm khoảng 2–4% tổng số ca.Hội chứng này còn gọi là ung thư đại trực tràng di truyền không do polyp (Hereditary Nonpolyposis Colorectal Cancer – HNPCC). Nó là kết quả của đột biến di truyền trong các gen liên quan đến sửa chữa DNA, khiến các tế bào phát triển và phân chia bất thường, dẫn đến ung thư.

⸻

2. Nguyên nhân

Hội chứng Lynch do đột biến di truyền trong các gen sửa chữa sai sót DNA (MMR genes). Các gen thường gặp bao gồm:

1. MLH1
2. MSH2
3. MSH6
4. PMS2
5. EPCAM (gián tiếp gây bất hoạt MSH2)

Các gen này có vai trò sửa chữa các sai sót xảy ra khi tế bào nhân đôi DNA. Khi chúng bị đột biến, khả năng sửa chữa bị suy giảm, làm tăng nguy cơ phát triển ung thư do tích lũy đột biến.

⸻

3. Triệu chứng

Hội chứng Lynch không có triệu chứng đặc hiệu riêng biệt, nhưng có thể dẫn đến các loại ung thư với các dấu hiệu lâm sàng khác nhau, như:

a. Ung thư đại trực tràng:

- Thay đổi thói quen đại tiện (tiêu chảy, táo bón)
- Máu trong phân
- Đau bụng, sụt cân không rõ nguyên nhân
- Mệt mỏi kéo dài

b. Ung thư nội mạc tử cung:

- Ra máu âm đạo bất thường
- Đau vùng chậu
- Kinh nguyệt không đều ở phụ nữ tiền mãn kinh

c. Các loại ung thư khác liên quan:

- Dạ dày
- Buồng trứng
- Niệu quản, bàng quang
- Não (u glioblastoma)
- Da (sebaceous tumors)

⸻

4. Đối tượng nguy cơ

1. Bạn có nguy cơ mắc hội chứng Lynch nếu:
2. Có nhiều người thân (bậc 1, 2) mắc ung thư đại trực tràng, nội mạc tử cung hoặc ung thư liên quan ở độ tuổi trẻ (<50 tuổi).
3. Có người thân đã được chẩn đoán có đột biến gen MMR.
4. Có tiền sử bản thân mắc nhiều loại ung thư.
5. Ung thư xảy ra ở độ tuổi trẻ (trước 50 tuổi).
6. Có người trong gia đình bị đa ung thư (đại trực tràng và nội mạc tử cung, buồng trứng, dạ dày…).

Tiêu chuẩn Amsterdam II và Bethesda thường được sử dụng để sàng lọc nguy cơ gia đình có hội chứng Lynch.

⸻

5. Phòng ngừa

Không thể ngăn chặn hoàn toàn đột biến di truyền gây hội chứng Lynch, nhưng có thể làm giảm nguy cơ ung thư nhờ. Tầm soát định kỳ, nội soi đại trực tràng sớm và lặp lại thường xuyên (từ 20–25 tuổi, hoặc sớm hơn nếu có người nhà mắc bệnh). Tầm soát ung thư nội mạc tử cung, buồng trứng cho phụ nữ mang gen đột biến. Phẫu thuật dự phòng, cắt đại tràng, tử cung, buồng trứng trong trường hợp nguy cơ rất cao. Lối sống lành mạnh, giảm thịt đỏ, tăng rau xanh, vận động thể lực, không hút thuốc, không rượu bia. Tư vấn di truyền, kiểm tra gen cho người thân để phát hiện sớm và có kế hoạch theo dõi phù hợp.

⸻

6. Chẩn đoán

Chẩn đoán hội chứng Lynch bao gồm:

a. Đánh giá lâm sàng & tiền sử gia đình

Sử dụng tiêu chuẩn Amsterdam II và Bethesda để đánh giá nguy cơ di truyền.

b. Xét nghiệm mô bệnh học khối u:

1. Miễn dịch hóa mô (IHC) để phát hiện sự thiếu hụt protein sửa chữa DNA (MMR).
2. Xét nghiệm độ mất ổn định vi vệ tinh (MSI – Microsatellite Instability).

c. Xét nghiệm gen di truyền

1. Phân tích đột biến gen MLH1, MSH2, MSH6, PMS2, EPCAM từ máu hoặc nước bọt.
2. Nên được chỉ định bởi bác sĩ di truyền học hoặc chuyên gia ung thư.

⸻

7. Điều trị

Điều trị hội chứng Lynch tập trung vào xử lý ung thư (nếu có) và giảm thiểu nguy cơ ung thư thứ phát.

a. Điều trị ung thư đại trực tràng:

- Phẫu thuật cắt bỏ khối u
- Hóa trị, xạ trị theo giai đoạn bệnh
- Có thể xem xét phẫu thuật cắt toàn bộ đại tràng (colectomy) để phòng ngừa tái phát

b. Phẫu thuật dự phòng:

Với phụ nữ mang gen đột biến: có thể xem xét cắt tử cung và buồng trứng sau sinh đẻ xong.

c. Theo dõi lâu dài:

- Tái khám định kỳ để phát hiện ung thư mới ở các cơ quan khác.
- Nội soi đại tràng, siêu âm, xét nghiệm máu, chụp hình ảnh

d. Tư vấn tâm lý & di truyền:

- Hỗ trợ tâm lý cho người bệnh và gia đình.
- Tư vấn người thân xét nghiệm gen nếu cần.

⸻

Kết luận

Hội chứng Lynch là một bệnh lý di truyền nghiêm trọng nhưng hoàn toàn có thể quản lý hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Nếu bạn có tiền sử gia đình bị ung thư đại trực tràng, nội mạc tử cung hoặc nghi ngờ rối loạn di truyền, hãy trao đổi với bác sĩ để được xét nghiệm và tư vấn kịp thời.

⸻