Luật pháp Việt Nam quy định ra sao về xét nghiệm ADN trong tranh chấp nuôi con?

Luật pháp Việt Nam quy định ra sao về xét nghiệm ADN trong tranh chấp nuôi con?

15

Thứ Năm, 23/06/2025, 01:16 (GMT+7)

Luật pháp Việt Nam quy định ra sao về xét nghiệm ADN trong tranh chấp nuôi con?

Xét nghiệm ADN (ADN test) ngày càng đóng vai trò quan trọng trong các vụ tranh chấp quyền nuôi con tại Việt Nam. Khi xảy ra tranh chấp về huyết thống hoặc quyền chăm sóc, nuôi dưỡng con chung sau ly hôn, tòa án có thể yêu cầu thực hiện giám định ADN để làm căn cứ ra phán quyết công bằng và bảo vệ quyền lợi của trẻ em. Vậy pháp luật Việt Nam hiện hành quy định như thế nào về việc xét nghiệm ADN trong các vụ án này?
⸻

1. Căn cứ pháp lý để xét nghiệm ADN trong tranh chấp nuôi con

Việc xét nghiệm ADN thường được thực hiện trong quá trình giải quyết các vụ án hôn nhân và gia đình, đặc biệt là các vụ việc:
    • Tranh chấp quyền nuôi con sau ly hôn
    • Tranh chấp xác định cha, mẹ cho con hoặc con cho cha, mẹ
    • Phủ nhận hoặc yêu cầu xác nhận quan hệ huyết thống giữa cha/mẹ và con
Một số văn bản pháp luật liên quan bao gồm:
    1. Luật Hôn nhân và Gia đình 2014
    2. Điều 88: Xác định cha, mẹ, con.
    3. Điều 89: Quyền yêu cầu xác định cha, mẹ, con.
    4. Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015
    5. Điều 102: Nghĩa vụ chứng minh.
    6. Điều 155 – 159: Quy định về việc trưng cầu giám định.
    7. Luật Giám định Tư pháp 2012
    8. Quy định các nguyên tắc và trình tự, thủ tục giám định tư pháp, bao gồm giám định ADN.
⸻

2. Tòa án có quyền yêu cầu xét nghiệm ADN hay không?

Câu trả lời là CÓ. Trong quá trình giải quyết tranh chấp, nếu một bên cho rằng người kia không có quan hệ huyết thống với đứa trẻ (hoặc cần xác minh huyết thống để phân định quyền nuôi con), thì:
    • Tòa án có thể trưng cầu giám định ADN để xác minh mối quan hệ cha – con, mẹ – con, từ đó đưa ra phán quyết đúng đắn.
    • Nếu các bên tự nguyện xét nghiệm và cung cấp kết quả hợp lệ, tòa có thể sử dụng làm chứng cứ.
    • Nếu một bên từ chối giám định ADN khi đã được tòa án yêu cầu, thì theo Điều 96 BLTTDS 2015, tòa án có thể suy đoán bất lợi cho bên từ chối cung cấp chứng cứ.
⸻

3. Xét nghiệm ADN ảnh hưởng như thế nào đến phán quyết quyền nuôi con?

Kết quả giám định ADN có thể ảnh hưởng đến quyền lợi rất lớn của các bên:
    • Nếu kết luận không có quan hệ huyết thống, người bị cho là cha/mẹ có thể không còn nghĩa vụ nuôi dưỡng hoặc được quyền phủ nhận tư cách cha/mẹ.
    • Nếu xác định có huyết thống, người đó có thể được tòa giao quyền nuôi con hoặc phải thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng.
    • Trong trường hợp tranh chấp quyền nuôi con sau ly hôn, ADN không phải là yếu tố duy nhất. Tòa còn cân nhắc:
    • Lợi ích tốt nhất của trẻ em
    • Điều kiện chăm sóc, học tập, môi trường sống
    • Độ tuổi của con (trẻ dưới 36 tháng thường được ưu tiên ở với mẹ, trừ khi mẹ không đủ điều kiện)
    • Nguyện vọng của trẻ từ đủ 7 tuổi trở lên
⸻

4. Điều kiện thực hiện xét nghiệm ADN có giá trị pháp lý

Để kết quả giám định ADN được tòa án chấp nhận là chứng cứ hợp pháp, cần đảm bảo các điều kiện sau:
    • Thực hiện tại đơn vị có đủ tư cách pháp nhân, được cấp phép theo Luật Giám định tư pháp hoặc được chỉ định bởi cơ quan tiến hành tố tụng.
    • Hồ sơ mẫu vật (tóc, máu, niêm mạc miệng…) phải được thu thập, niêm phong đúng quy trình.
    • Có biên bản giao nhận mẫu, phiếu yêu cầu giám định, giấy tờ tùy thân hợp lệ.
    • Có chữ ký, con dấu của tổ chức và giám định viên.
⸻

5. Một số lưu ý khi yêu cầu xét nghiệm ADN qua tòa án

    • Chi phí giám định thường do bên yêu cầu chịu, trừ khi có thỏa thuận khác hoặc theo phán quyết của tòa.
    • Nếu bên bị yêu cầu từ chối giám định, tòa án có quyền ra quyết định áp dụng biện pháp cưỡng chế, hoặc phán đoán theo hướng bất lợi cho họ.
    • Trường hợp các bên tự thỏa thuận xét nghiệm ngoài, cần đảm bảo trung tâm xét nghiệm có tư cách pháp lý rõ ràng để kết quả được chấp nhận tại tòa.
⸻

Kết luận

Xét nghiệm ADN là công cụ pháp lý hiệu quả, giúp làm rõ mối quan hệ huyết thống trong các tranh chấp nuôi con hoặc xác nhận cha mẹ. Tuy nhiên, để kết quả có giá trị pháp lý, các bên cần tuân thủ đúng quy trình và lựa chọn đơn vị uy tín. Khi xảy ra tranh chấp, nên tìm đến tư vấn luật sư hoặc hỗ trợ pháp lý sớm để đảm bảo quyền lợi của cả người lớn và trẻ em.
⸻
Nếu bạn cần tư vấn chi tiết về thủ tục xét nghiệm ADN trong vụ án nuôi con, hãy liên hệ với các trung tâm giám định uy tín hoặc văn phòng luật sư chuyên về hôn nhân – gia đình.
⸻
GIẢI ĐÁP THẮC MẮC
Xét nghiệm ADN là quá trình phân tích vật liệu di truyền để xác định các thông tin như quan hệ huyết thống, bệnh di truyền, chủng tộc, hoặc đặc điểm sinh học cá nhân.
Rất chính xác. Mức độ chính xác của xét nghiệm quan hệ huyết thống cha – con hoặc mẹ – con thường đạt 99.999% nếu có quan hệ và 100% loại trừ nếu không có quan hệ.
Có nhiều loại như: • Xét nghiệm huyết thống (cha – con, mẹ – con, anh em, ông bà – cháu…) • Xét nghiệm trước sinh (không xâm lấn hoặc chọc ối) • Xét nghiệm gene bệnh lý • Xét nghiệm tổ tiên • Xét nghiệm xác minh danh tính (pháp y, di truyền học cá nhân) ⸻
Phổ biến nhất là máu, niêm mạc miệng (nước bọt hoặc tăm bông ngoáy miệng), ngoài ra có thể dùng: • Tóc có chân tóc • Móng tay, móng chân • Đầu thuốc lá, kẹo cao su, bàn chải đánh răng… (Các mẫu này gọi là mẫu đặc biệt,
Không cần nhịn ăn. Tuy nhiên, nên tránh ăn uống hoặc đánh răng ít nhất 30 phút trước khi lấy mẫu miệng. ⸻
Thông thường: • Kết quả thường: 1–3 ngày làm việc • Kết quả nhanh (hỏa tốc): có thể trong 4–8 giờ • Mẫu đặc biệt hoặc xét nghiệm trước sinh: 5–10 ngày làm việc
Có. Chúng tôi cung cấp bộ kit lấy mẫu tại nhà và hướng dẫn chi tiết cách gửi mẫu. ⸻
Có. Chúng tôi cam kết bảo mật tuyệt đối thông tin khách hàng.
Chỉ khi thực hiện theo quy trình pháp y (có giấy tờ tùy thân, lấy mẫu có chứng kiến, ký xác nhận) thì kết quả mới được công nhận hợp pháp, dùng được trong: • Giải quyết tranh chấp pháp luật • Thủ tục hành chính (hộ tịch, quốc tịch, di trú) ⸻
Tùy loại xét nghiệm và số lượng người tham gia: • Cha – con: từ 2 – 3 triệu đồng • Mẫu đặc biệt/pháp lý: cao hơn từ 1 – 3 triệu • Xét nghiệm trước sinh: có thể từ 10 – 20 triệu đồng
Bạn có thể: • Gọi điện hotline tư vấn: 091 858 2178 • Đăng ký online (web, Zalo, fanpage…) • Đến trực tiếp phòng xét nghiệm hoặc yêu cầu lấy mẫu tận nơi ⸻
Hoàn toàn được, mẫu niêm mạc miệng là phù hợp và an toàn cho trẻ sơ sinh.
Có thể dùng mẫu gián tiếp như tóc, răng, móng… hoặc xét nghiệm với người thân khác (ông nội, anh em ruột…).
Về mặt kỹ thuật là được, nhưng về mặt đạo đức và pháp lý, cần cân nhắc kỹ vì có thể vi phạm quyền riêng tư hoặc luật pháp. ⸻
➤ Là những bệnh phát sinh do bất thường trong gene hoặc nhiễm sắc thể, có thể truyền từ cha mẹ sang con cái.
➤ Không. Một số bệnh di truyền biểu hiện sớm (ví dụ: bệnh xơ nang), số khác chỉ xuất hiện ở tuổi trưởng thành (ví dụ: ung thư vú di truyền do đột biến BRCA1/2).
➤ Hầu hết bệnh di truyền hiện chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể điều trị triệu chứng hoặc làm chậm tiến triển bằng y học hiện đại.
➤ Tùy thuộc vào loại bệnh và cách di truyền (trội/lặn, liên kết giới tính…), con cái có nguy cơ mang gene bệnh, mắc bệnh, hoặc không bị ảnh hưởng. ⸻
➤ Là phương pháp phân tích ADN để xác định các đột biến gene gây bệnh di truyền.
➤ Khi có tiền sử gia đình mắc bệnh di truyền, gặp khó khăn sinh sản, thai bất thường, hoặc để tầm soát nguy cơ bệnh (ung thư, tim mạch…).
➤ Không bắt buộc. Có thể dùng máu, niêm mạc miệng, tóc có chân, nước ối (trước sinh), hoặc mẫu mô.
➤ Độ chính xác rất cao (trên 99%) nếu được thực hiện tại các phòng lab uy tín với công nghệ giải trình tự gen thế hệ mới (NGS). ⸻
➤ Có. Người mang gene lặn hoặc thể khảm vẫn có thể truyền bệnh cho con cái.
➤ Có. Phổ biến là xét nghiệm NIPT (không xâm lấn) và chọc ối/xét nghiệm sinh thiết nhau thai (CVS).
➤ Có thể nếu cả hai đều mang gene bệnh lặn hoặc xảy ra đột biến mới trong quá trình hình thành phôi.
➤ Có. Kỹ thuật chẩn đoán di truyền tiền làm tổ (PGD/PGT-M) giúp chọn phôi không mang gene bệnh khi làm thụ tinh ống nghiệm. ⸻
➤ Là bệnh lý xảy ra khi các tế bào trong cơ thể tăng sinh một cách bất thường, không kiểm soát và có khả năng xâm lấn mô lân cận hoặc di căn sang cơ quan khác.
➤ Do đột biến gene, yếu tố di truyền, tiếp xúc hóa chất độc hại, tia xạ, nhiễm virus (HPV, HBV…), hút thuốc, rượu bia, thực phẩm bẩn, lối sống kém lành mạnh…
➤ Không. Ung thư không phải là bệnh truyền nhiễm, không lây từ người này sang người khác qua tiếp xúc thông thường.
➤ Một số loại ung thư có yếu tố di truyền, như ung thư vú, đại trực tràng, buồng trứng… nhưng không phải tất cả. ⸻
➤ Tùy loại ung thư, nhưng dấu hiệu thường gặp: sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi kéo dài, khối u, chảy máu bất thường, đau kéo dài, thay đổi ở da, ho dai dẳng…
➤ Có. Nhiều loại ung thư có thể tầm soát sớm như ung thư cổ tử cung, vú, gan, đại trực tràng… bằng các xét nghiệm định kỳ.
➤ Cần thăm khám chuyên khoa, làm xét nghiệm máu, chẩn đoán hình ảnh (CT, MRI, siêu âm), sinh thiết mô… ⸻
➤ Một số loại ung thư có thể chữa khỏi nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Tuy nhiên, nhiều trường hợp chỉ có thể kiểm soát, kéo dài thời gian sống và nâng cao chất lượng sống.
➤ Phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, điều trị nhắm trúng đích, miễn dịch, nội tiết, chăm sóc giảm nhẹ…
➤ Hóa trị không gây đau lúc truyền nhưng có thể có tác dụng phụ như buồn nôn, rụng tóc, mệt mỏi, thiếu máu…
➤ Có. Dù không chữa khỏi, điều trị có thể giúp giảm đau, kéo dài sự sống và cải thiện chất lượng sống. ⸻
➤ Có thể giảm nguy cơ qua lối sống lành mạnh: không hút thuốc, ăn uống điều độ, tập thể dục, tầm soát định kỳ, tiêm ngừa (HPV, viêm gan B)…
➤ Giàu rau xanh, trái cây, chất xơ; hạn chế thịt đỏ, đồ nướng, dầu mỡ; tránh rượu bia, thực phẩm chế biến sẵn.
➤ Có. Hoạt động thể chất thường xuyên giúp giảm nguy cơ mắc nhiều loại ung thư. ⸻
➤ Thể chất, dinh dưỡng, tâm lý, tài chính và tinh thần. Sự đồng hành của gia đình và cộng đồng rất quan trọng.
➤ Lắng nghe, chia sẻ tích cực, đồng hành trong điều trị, không tạo áp lực, động viên tinh thần lạc quan.
➤ Không. Ngày nay nhiều bệnh ung thư có thể chữa khỏi nếu phát hiện sớm, điều trị đúng cách và chăm sóc tốt. ⸻
`